تحریم متعه در خیبر (شبهه)مرحوم شیخ طوسی در کتاب تهذیب و استبصار روایتی نقل کرده که در آن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جنگ خیبر گوشت الاغ اهلی و نکاح موقت را حرام اعلام کرده است. جایگاه این روایت را در نزد شیعه بررسی می‌کنیم. ۱ - روایت تحریم گوشت الاغ و متعهروایت تحریم گوشت الاغ و همچنین متعه در جنگ خیبر را مرحوم شیخ طوسی در کتاب «تهذیب و استبصار» این‌گونه آورده این است: محمد بن یحیی عن ابی جعفر عن ابی الجوزا عن الحسین بن علوان عن عمرو بن خالد عن زید بن علی عن آبائه عن علی (علیهم‌السّلام) قال: حرم رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یوم خیبر لحوم الحمر الاهلیة ونکاح المتعة. از علی (علیه‌السّلام) نقل شده که فرمود: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در روز خیبر گوشت الاغ اهلی و نکاح موقت را حرام کرد. [۱]
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای۴۶۰ه)، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۲۵۱، تحقیق:السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر:دار الکتب الاسلامیة طهران، الطبعة الرابعة، ۱۳۶۵ ش.
۲ - صدور روایت از روی تقیهمتن روایت فوق از نظر علمای شیعه مورد قبول نیست، زیرا این روایت از روی تقیه صادر شده است. از این‌رو، هیچ یکی از علمای شیعه بر اساس آن فتوا نداده‌اند. مرحوم شیخ طوسی بعد از نقل این روایت می‌فرماید: فان هذه الروایة وردت مورد التقیة وعلی ما یذهب الیه مخالفوا الشیعة، والعلم حاصل لکل من سمع الاخبار ان من دین ائمتنا (علیهم‌السّلام) اباحة المتعة فلا یحتاج الی الاطناب فیه. واذا اراد الانسان ان یتزوج متعة فعلیه بالعفائف منهن العارفات دون من لا معرفة لها منهن. این روایت از روی تقیه و بر طبق مذهب مخالفان شیعه وارد شده است. کسانی که روایات شیعه را شنیده‌اند، برایش علم حاصل می‌شود که جواز ازدواج موقت در تعالیم ائمه ما می‌باشد، بنابراین نیاز به بحث طولانی در این زمینه نیست. وقتی انسان بخواهد ازدواج موقت کند، باید با زنان عفیف و پاکدامن ازدواج کند نه با کسانی که نسبت به عفت‌شان شناختی ندارند. و در کتاب استبصار نیز می‌گوید: فَالْوَجْهُ فِی هَذِهِ الرِّوَایَةِ اَنْ نَحْمِلَهَا عَلَی التَّقِیَّةِ لِاَنَّهَا مُوَافِقَةٌ لِمَذَاهِبِ الْعَامَّةِ وَ الْاَخْبَارُ الْاَوَّلَةُ مُوَافِقَةٌ لِظَاهِرِ الْکِتَابِ وَ اِجْمَاعُ الْفِرْقَةِ الْمُحِقَّةِ عَلَی مُوجَبِهَا فَیَجِبُ اَنْ یَکُونَ الْعَمَلُ بِهَا دُونَ هَذِهِ الرِّوَایَةِ الشَّاذَّةِ. توضیح پیرامون این روایت این است که آن بر تقیه حمل می‌کنیم، زیرا با مذاهب اهل سنت موافق است. روایاتی نیز که قبل از این روایت نقل شد، موافق با ظاهر قرآن است و اجماع فرقه بر حق شیعه نیز بر طبق همان روایات قبل از این است. بنابراین واجب است به آن روایات عمل کنیم نه این روایت شاذ (تک و خلاف قاعده). مرحوم شیخ حر عاملی نیز بعد از نقل روایت می‌گوید: اقول: حملت الشیخ وغیره علی التقیة - یعنی فی الروایة - لان اباحة المتعة من ضروریات مذهب الامامیة، وتقدم ما یدل علی ذلک، ویاتی ما یدل علیه... می‌گویم: شیخ و غیر ایشان این روایت را بر تقیه حمل کرده‌اند، زیرا حلال‌بودن متعه از ضروریات مذهب شیعه است و روایاتی که بر این مطلب دلالت می‌کند، قبل از این آمد و در ادامه نیز دلایلی که بر جایز بودن ازدواج موقت دلالت می‌کند، می‌آید.... [۴]
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای۱۱۰۴ه)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ج۱۴، ص۱۲.
۳ - بی‌ارزش بودن روایت نزد شیعهبر فرض صحت سند و بر فرض این که از روی تقیه هم صادر نشده باشد، چون متن روایت موافق با روایات اهل‌سنت و مخالف روایات صحیح دیگر شیعه و عقیده شیعه است، این روایت برای ما ارزشی ندارد و مورد قبول نیست. ۴ - پانویس۵ - منبعموسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «آیا متعه (ازدواج موقت) در خیبر تحریم شده است؟» |